همبستگی قرینه ها در فهم معنی از منظر تمّام حسّان نظریه ای جدید یا بازتاب سخن پیشینیان

قرینه­های مختلفی در فهم معنای یک جمله، نقش دارند. نحویان نیز به این امر واقف بوده و در تحلیل­های خود از قرینه­های متفاوتی استفاده کرده­اند. پس از آشنایی نحویان با منطق ارسطویی و ورود مسائل فلسفی در نحو، بیشتر توجه آنان به قرینۀ اعراب معطوف شد و این امر نقش قرینه­های دیگر را کم رنگ‌تر کرد تا جایی که علم نحو، علم اعراب نامیده شد. در عصر حاضر دانشمندانی با در نظر گرفتن این مسأله، در پی تحلیلی نو و علمی از قرینه­های مؤثّر در فهم معنی بوده­اند. تمّام حسّان با ارائۀ نظریۀ همبستگی قرینه­ها در فهم معنی، خواستار توجّه یکسان به همۀ قرینه­ها شد. وی هشت قرینۀ لفظی و پنج قرینۀ معنوی را معرفی می­کند که یکپارچه و منسجم، معنی را به مخاطب منتقل می­سازند. این مقاله می­کوشد با معرفی این نظریه و تبیین جایگاه آن در جامعۀ علمی، رویکرد جدیدی در نگاه به متن ارائه دهد، رویکردی که قرینه­های مختلف را در فهم معنی مؤثّر می­داند. این نظریه بازتابی از قرینه­های مختلف و پراکنده در کتب نحوی به خصوص در دیدگاه­های حازم قرطاجنی و عبدالقاهر جرجانی است که تمّام حسّان آنها را پس از دسته­بندی، بیان کرده است.